NGOẠI ƠI

MỆ NGOẠI

Không biết tự bao giờ
tôi và Ngoại thành đôi bạn thân.
Hồi đó, thường Mạ sinh cách 2 - 3 năm,
riêng tôi với bé, chỉ cách 18 tháng,
thế là tôi líu ríu bên Ngoại,
có những đêm vì nhớ Mạ,
tôi chen ngủ dưới chân chỉ để ôm 2 chân Mạ…
Đêm đó thế nào cũng bị la,
và chỉ cần nghe tiếng Ba,
Ngoại có ngay ở chân giường bế tôi về bên Ngoại…

Thuở bé tôi rất thích trăng,
chiều ý, Ngoại dắt đi loanh quanh,
trăng vằng vặc trải dài
bóng hàng cau cao vút,
hoa cau rụng trắng hiên nhà.
Hồi đó, chưa có điện đường,
ngước mặt ngắm trăng và cứ thế Ngoại dắt cho khỏi té…
tôi thơ thẩn chơi với Ngoại.

***

Ngoại có mấy bụi chuối,
chỉ chừng đó, với tay Ngoại
chuối có quanh năm…
khi chuối đã già, Ngoại hạ xuống
tiện ra từng nải, hong ráo mủ,
rồi với lá sầu đông phơi héo
Ngoại cho vào lu sành
cứ lớp chuối lớp lá,
thêm một khúc nhang đốt lên,
phủ trên nắp lu tấm đệm chiếu,
hai ngày sau, chuối vàng ươm…
Ngoại hấp chuối vừa chín
chiều chiều lũ cháu lại quay quần bên Ngoại,
phần còn lại Ngoại bán
tiền có được làm quà cho cháu và người nghèo.

Giúp người nghèo là hình ảnh in sâu vào tâm trí tôi về Ngoại,
có tiền Ngoại mua một chồng nón về,
mỗi khi ra khỏi nhà Ngoại đội nón mới
khi về lại mang nón rách,
làng tôi phần đông trồng lê ghim
suốt ngày phụ nữ phơi mình làm cỏ,
Ngoại đi một vòng ghé thăm rồi đổi nón,

Ngoại còn khoác áo mới bên ngoài,
thời đó, rất nghèo…với những tấm áo vá,
Ngoại chia sẻ tấm áo mới của Ngoại…

Ngoại không nhiều tiền,
nhưng Ngoại luôn có cách để chia sẻ với người nghèo.
Ngày xưa, dù chưa mất mẹ,
Ngoại vẫn phải ở với mẹ kế,
sau nầy, khi trong làng
những người mồ côi trong thời gian sinh con,
Ngoại đến, giặt giủ, hơ háp xông khuây,
Mạ nói Ngoại phải phụ Mạ lo cho tụi con,
giờ trưa, Ngoại lại vội vàng đi giúp…

Ngoại mất từ 1959,
vậy mà mãi sau nầy
Tôi vẫn còn nghe mấy o khoe với Mạ:
“Ngày xưa, Mệ thương em lắm, cả 5 đứa con của em,
đứa nào Mệ cũng giúp…
Tôi phục Ngoại.

Còn nhớ cái tết năm nào
tôi 4 tuổi, nhà nấu bánh tét,
phải có người thức đêm với nồi bánh.
Mùa đông ở huế, lạnh căm,
bếp đặt trước sân cạnh cây muối,
trước nhà là sông Ngự Hà,
gió lồng lộng, Ngoại thức canh bánh, tôi thức theo,
với Ngoại, tôi luôn có đủ thứ chuyện để nói…
Hầu như tôi nói mọi chuyện,
nói tất cả những gì đi qua cái đầu non nớt,
đêm qua nhanh với hai mệ cháu.
Sáng ra, Ba hỏi khi đêm ai thức canh bánh,
Ngoại nói: “đầu đêm Mạ thức với Thủy,
khuya Lập thế, gần sáng Mạ dậy thức tiếp,
vậy mà Thủy cũng dậy theo.”

Vậy là Ngoại với tôi đã thức hầu như suốt đêm đó,
tôi nhớ trời rất lạnh,
Ngoại gói tôi trong áo ấm rồi ôm vào lòng,
tôi với Ngoại y như hình với bóng…

Rồi mấy tháng sau đó,
tôi bỗng thấy Ngoại trở về ngủ ở nhà Ngoại,
Ngoại không chơi với tôi nữa…
tôi không hiều gì, chỉ thấy Ba đưa Ngoại đi khám bệnh,
và Ngoại ở riêng…
Ngoại nằm luôn, Ngoại được kê gối rất cao,
những khi quá nhớ, tôi lần về phía Ngoại,
chỉ kịp nhìn thấy tôi, Ngoại lấy tay vẩy vẩy,
có ý xua tay không cho tới gần,
tôi không hiểu gì…
Tôi cứ nghĩ điều nầy chỉ trong một thời gian
rồi lại như hôm nào,
lúc nầy tôi được 5 tuổi,
thời gian bắt đầu đi học,
lớp ở ngay sân nhà thờ cạnh gác chuông,
như thường lệ, mỗi khi có người qua đời,
nhà thờ sẽ gióng hồi chuông báo tử,
mọi người cầu nguyện,
học sinh quỳ lên ghế đọc kinh,
không hiểu sao lòng buồn khôn tả…

Sau khi đọc kinh, mọi người ngồi
tôi tiếp tục quỳ, chắp tay và khóc…
Sr Mẫn đến,
tôi nói “Msr ơi, Ngoại con chết rồi…”
Sr nhẹ nhàng: “Em không được nói bậy”…

Tôi quỳ như thế, cho tới khi tan lớp,
tôi vội chạy về nhà, đường thật dài với đôi chân bé nhỏ,
vừa chạy vừa khóc…

Nhà Ngoại đóng hết cửa,
Ôi, đúng rồi…có gì đó không bình thường…
Từ bé đến giờ, tôi chưa hề chứng kiến một ai qua đời,
có gì đó thật khủng khiếp,
Ngoại ngủ hoài thật sao…

Đến mãi sau nầy tôi mới biết,
cứ mỗi trưa sau khi lo cho mấy cháu
Ngoại thường đội nắng mưa rời nhà,
Ngoại tự nguyện đến chăm sóc người lao phổi,
Thời 1958, với VN bệnh phổi là nan y,
người ta khiếp sợ vì nó…
Ngoại chăm sóc và lây bệnh.

                                   Trước cái chết của Ngoại,
trái tim thơ bé tôi đau đớn,
nhưng không còn Ngoại để nghe tôi,
mọi người không hiểu tôi đau khổ ngần nào,
cứ dỗ dành tôi bằng quà bánh…

Chiều đó, nghe chị Thanh sẽ đem đi chơi,
Cái trò hái mâm xôi vẫn thường bị cấm,
Giờ được chị Thanh cùng đi
tôi sung sướng, thắt lại vạc áo tang,
lom khom hái những quả mâm xôi chín mọng,
bỏ đầy vạc áo…

Khi trở về, tôi tung tăng…
Chưa bao giờ được nhiều mâm xôi đến thế,
vừa thấu cổng, bỗng giật thót mình,
hình như có gì đó không ổn...
Thả tung vạc áo, mặc những quả mâm xôi lăn lóc
vừa chạy vừa gào: “Ngoại ơi… Ngoại ơi, đừng bỏ con…”
vào nhà không thấy Ngoại,
giữa nhà hòm gỗ lớn, kín mít,
tôi khóc thảm thiết…

Những ngày còn lại,
không rời Ngoại…tôi không đi đâu hết…
tôi sợ vắng mình người ta sẽ mang Ngoại đi mất.
Cứ thế tôi quỳ trước hòm Ngoại,
đến mãi sau nầy,
thỉnh thoảng có người phương xa về
hỏi Mạ : “con bé khóc Ngoại giờ ra sao…”

Ngoại mất, tôi mất người bạn thân thiết nhất trên đời,
người mà tôi có thể nói được mọi thứ,
và dù khi chưa kịp nói Ngoại đã hiểu rồi…

Tôi lên lớp Nhất,
lớp do Sr phụ trách,
riêng môn văn thầy dạy
trong các môn, tôi luôn bị điểm thấp về luận,
Thầy ra đề tả gì chưa thấy,
tôi đều ghi em chưa thấy nên em không tả được,
không viết ra được điều mình tưởng tượng,
bài luận tôi khó đủ điểm…
Cho tới một lần, Thầy ra đề:
“Hãy kể chuyện đau thương nhất đời em”
Tôi cắm cúi ghi một mạch,
đan ghép bao nỗi khổ của Mạ và cái chết của Ngoại,
trong lòng tôi luôn nhớ Ngoại,
nhất là khi gia đình có cuộc sống đầy đủ hơn,
trong bài tôi đã bùi ngùi khi “Mạ” không còn nữa…

Lần đó, khi phát bài, tôi có điểm cao nhất,
thầy vẫn quen đọc bài luận điểm cao để làm mẫu…
thầy gọi tên và tôi đứng lên,
tự nhiên thầy nhìn tôi nghi ngại,
như thể có một sự nhầm lẩn nào đó,
thầy lên văn phòng,
khi trở về thầy hỏi: “Em chép bài luận nầy ở đâu.”
tôi thưa mình không chép…
Thầy không tin, thầy bắt đầu giận vì nghĩ tôi nói dối
thầy khẻ tay để tôi phải nhận tội…
Thầy nói: “Thầy đã hỏi Sr, và biết mẹ còn sống,
như vậy em học thuộc lòng bài luận nầy ở đâu…”

À, thầy nghĩ tôi chỉ có thể tả những gì trông thấy…
Tôi không giải thích được…
Lần đầu tiên làm được luận điểm cao
và cũng lần đầu tiên bị khẻ tay vì tội nói dối…

Trên đường về nhà,
chiều đó nắng hoe vàng của mùa cuối đông,
bên đường mâm xôi, nở rộ chín mọng,
tôi vừa đi vừa khóc…
Không vì oan về bài luận…về cái khẻ tay…
Tôi khóc vì nhớ Ngoại…nhớ da diết…
Tôi thèm có Ngoại để sà vào lòng…
để khóc tức tưởi…

                Và khi ghi những dòng nầy tôi lại khóc… vì nhớ…